Çakmaklara Dair İlginç Bilgiler

Tarih önce zamanlardan başlayarak ısınma ihtiyacı ve ateş gündemde olmuştur ve durum ateşin bulunuşunu da beraberinde getirmiştir. Sonrasında ise dikkat çeken ve oldukça uzun bir süreç ilk modern çakmağın icat edilmesi, arından ise çok sayıda çakmak çeşit ve modeline kavuşulması söz konusu olmuştur. Oluşan çakmak sektörü, rekabeti artırmış ve hem çeşitlilik hem de fiyat açısından avantajlar ortaya çıkmıştır. Bu sebeple de bugün çakmak önemi gözden kaçan ancak ilginç bilgiler edinebileceğiniz bir alettir. Clipper çakmak ya da Zippo çakmak gibi sözlerin size ifade ettikleri belki bugüne kadar duymadıklarınız ile birleşecek. Hep birlikte bakalım, çakmağa dair neler var neler yok?

1. İlk çakmağın ismi Nedir?

Modern anlamda ilk çakmak Almanya’da icat edilmiştir. Ne ilginç ki bugüne kadar ateş yakmak için kolaylaştırıcı bir sistem üzerine düşünülmemiş, gözlenen gelişmeler ise tamamen tesadüf eseri bulunmuştur. Dolayısıyla ilk modern çakmağın ortaya çıkışı insanlık için farklı kapıları aralayan bir gelişme olmuştur. Bir Alman olan Johann Wolfgang Döbereiner, bir kimyager olarak yaptığı çalışmalar ile kıvılcım oluşturan bir alet tasarlamıştır ki bu da aslında ilk modern çakmak olarak kabul edilir. Mucidinden ötürü ilk çakmağın ismi de Döbereiner’i Lambası olmuştur. Bir kimyacı ve de eczacı olan Döbereiner ‘ın icadı dünya için yeni bir pencere aralamıştır. Bu noktadan sonra ilk çakmağın evrimi ve gelişimi süreci başlamaktadır.

2. Zippo hikâyesinin başlangıcı

Ünlü Zippo çakmaklarının yaratıcısı olan George G. Blaisbell, bir arkadaşının Avusturya yapımı ünlü fakat hantal çakmağını kullanışını izlerken, Zippo ’nun fikirleri zihninde oluşmaya başlamıştır. Bay Blaisbell, çakmağın sahip olduğu bacası ile rüzgârlı havada bile rahatlıkla çalışması ve kullanılabilmesi ilgi çekiciydi. Ancak son derece hantal bir çakmaktır.

Kullanabilmek için iki ele de ihtiyaç vardı. Bu da kullanışlılığa sahip olmadığını gösteriyordu. Bu doğrultuda fikirleri şekillenmeye başlayan Bay Blaisbell, 1932 yılının sonbahar mevsiminde bu hantal Avusturya çakmağını yenilemeye karar vermişti ki bu da aslında Zippo ‘nun doğuşu demekti. Metal çakmak denilince bugün ilk akla gelen seçenek oluyor Zippo çakmaklar ve adeta bir tutku haline gelmiş durumda. Bu sürece gelene kadar da geliştirilen çakmağın pek çok modeli üretilmiş, sayısı da gittikçe artmıştır. 2012 yılında 500 milyona üretildiği bilinirken rakam bu gün çok daha yukarılara ulaşmış gibi görünüyor.

3. Clipper Rakipsizliğinin Sebebi Nedir?

Clipper, henüz çakmağın çok da ünlü olmadığı bir dönemde üretime başlamış, maliyetlerinin düşük olması sebebi ile de herkesin cebine girmeyi başarmış bir çakmak markasıdır. Bugün ülkemizde üretim yapamayıp varlığını koruyamasa da 1990 yılına kadar ülkemizde var olmuş olan şirket, bu anlamda ülkemizde üretim yaptığı dönem itibariyle bir ilk olması sebebi ile efsane haline gelmiştir. Bir İspanyol aile şirketi olan Clipper çakmak anlamında bir efsane anlamına gelmeye başlamıştır ki bir marka için de bundan daha iyi bir reklam olamaz.

Çakmak başarısının pek çok şirketi harekete geçirmesi ve benzerlerinin ortaya çıkması, düşük fiyat ile benzer tasarımların sunulması çok da Clipper çakmak çeşitlerini etkilememiştir. Çünkü insanlar orijinal Clipper çakmak sahibi olmak istemektedirler. Bugün hala uygun fiyatlı falan çok çeşitli çakmaklar arasından seçim yapmak ve cebimizde bu çakmakları taşımak çok zevkli. Hatta mutfaklarımızda da Clipper ‘a ait olan mutfak çakmağı modellerini tercih edebiliyoruz. Kısacası 1959 yılı ile birlikte hayatımıza giren marka, halen bulunduğu konumu koruyor. Hem evimizde hem de cebimizdeki varlığını sürdürüyor. Buna bağlı olarak bugün ülkemizde çok sayıda çakmak toptancısı mevcuttur ve toptan çakmak anlamında Clipper ‘a ait tüm modelleri buralarda bulmak mümkündür.

4. En başarılı çakmak reklamı

Çakmak reklamları bugün ekranlarda görülmese de geçmişte hem sigara hem de çakmak reklamları televizyonlarda bolca yer almaktaydı. Dolayısıyla birbirinden farklı çakmak markalarını televizyonlarda görüp öğrenebiliyordunuz. Clipper ve Zippo bu anlamda en çok dikkatleri çeken şirketler olarak zihinlerde yer etmiştir. Ayrıca çakmak reklamları sadece televizyon reklamları değil, panolarda ve benzeri pek çok yerde çakmak reklamlarına rastlanabiliyordu ve Zippo bu anlamda ciddi satış oranlarına ulaştığı reklamı ile tarihe geçmiştir.

1934 ile 1940 yılları arasında şirketin yürüttüğü reklam ve promosyon çalışmaları, dama yüzeyine benzer bir görsel ile dikkat çekiyordu. Son derece başarılı olan reklam ve promosyon çalışmaları şirketin bu süreçte 300.000 Zippo çakmak satmasını sağlamıştır ve bu o dönem için mükemmel bir satış oranı olmuştur. Ancak 1940 yılına gelindiğinde, her yerde göze çarpan damalı Zippo reklamlarının şans oyunlarına teşvik edici nitelikte olduğu gerekçesi ile engellenmesi dikkatleri çekmiştir. Yasaklanan reklamlara karşın Zippo edindiği yeri korumayı başarmış ve gün geçtikçe daha fazla insana ulaşmıştır. Ayrıca bu süreç sonrasında farklı nitelikte reklam çalışmaları da söz konusu olmuştur.

5. Çakmağın ilkel hali

Çakmak kavramı geçmişte elbette ki günümüz ile aynı niteliğe sahip değildir. Bu sebeple de modern çakmak kavramını kullanıyoruz. İnsanların yaşamlarını devam ettirmek için ısınmaya ihtiyaç duymasının da etkili olduğu ateş, insan yaşamında yer edindikten sonra medeniyetin gelişimi daha da hızlanmıştır ve ilk çakmak adını verebileceğimiz aletler de bu dönemde ortaya çıkmıştır. Aslında çeşitli mineralli taşların sürtünme ile kıvılcım çıkarması ve oluşan kıvılcımların kuru otlar ile ateş haline getirilmesi, bir çakmak sistemi idi. İsmi da buradan geliyordu.

Zaman içerisinde bu sistem çeşitli şekillere girmiş ve insan yaşamında yer almışsa da çok uzun yıllar üzerinde çok büyük bir değişiklik yapılamadığı anlaşılıyor. Ta ki 1800’lü yıllara gelene kadar bu anlamda büyük değişiklikler görülmezken, halen bir nebze ilkel olduğu bir gerçek olan Johann Wolfgang Döbereiner icadı olan çakmak ortaya çıkmıştır. Son derece hantal bir alet olmasına karşın dönemin en iyisi olma özelliğini göstermiştir. Yani ilk modern çakmak olma özelliği taşır. Bugünkü çakmak sistemine benzer bir mekanizma ile çalışması bunun temel sebebi olmuştur. Oysa bunun öncesinde kullanılan çakmaklar ki bu anlamda bir aletten söz etmek çok da mümkün değil, son derece ilkel olmuşlardır. Hatta bir kıvılcım ya da ateş yakmak çok da kolay olmadığı için yakılan ateşin uzun süre yanması yani ateşten uzun süre fayda sağlamak için gaz lambası sistemi kullanılmaya başlanmıştır. Bu anlamda gaz lambası bir gelişme olarak nitelenebilir.

Geçmişte ateş ve çakmak bu kadar öneme sahipken, bugün hayatımızın önemsiz gibi görünen ama olmazsa olmaz bir parçasıdır. Hem işlevsel olarak hem de görünüşü bakımından çakmaklar bir olmazsa olmazımızdır. Hem herkesin cebinde hem de evinde çakmaklar çokça yer alır. Sektörün hızlı gelişimi bu anlamda avantaj sağlamış ve son derece uygun fiyatları ortaya çıkarmıştır. Sonuç olarak da bugün ancak çizgi filmlerde izlemenin mümkün olduğu ilkel çakmaklar, taşı sürtünme ile elektriklendirip, kuru otları tutuşturma çok eskide kaldı. Dolayısıyla zahmetsizce ateş yakabiliyor olmamız çakmağın önemini de bir nebze görmezden gelmemize sebep oldu.

Tarih önce zamanlardan başlayarak ısınma ihtiyacı ve ateş gündemde olmuştur ve durum ateşin bulunuşunu da beraberinde getirmiştir